انواع مقاومت

همان طور که در مقاله ی قبل در مورد کاربرد  مقاومت ها صحبت کردیم، مقاومت ها از انواع مختلفی تشکیل می شوند که هر کدام به شکل خاصی مقاومت خودشان را نشان میدهند ولی در کل ماهیت و وظیفه ی آنها یکسان است فقط از لحاظ ظاهری و نوع تغییر مقاومت با هم فرق دارند. به طور کلی مقاومت ها به دو دسته ی مقاومت ثابت و متغییر تقسیم میشوند که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.

مقاومت ثابت چیست ؟ 

مقاومت های ثابت به مق

اومت هایی گفته میشود که در آن مقدار مقاومت ثابت است و هیچ تغییری نمی کند. این مقاومت ها زمانی استفاده میشوند که میزان اهمی که ما از مقاومت میخواهیم یک عدد نامی ثابت باشد و هیچ تغییر نکند.

مقاومت متغیر چیست ؟ 

به مقاومت هایی که با توجه به تغییرات وضع موجود حال میخواهد نور ، گرما یا تنظیم دستی باشد میزان مقاومت آنها کم یا زیاد شود،مقاومت متغییر می گوییم. این نوع مقاومت ها در جاهایی به کار میروند که با توجه به تغییرات که پیش تر مثال زدیم مقاومتشان تغییر کند. برای مثال در برد های موبایل مقاومت حرارتی دمای باتری را اندازه میگیرد و اگر دما از حدی بالاتر برود جریان را قطع می کند تا از ترکیدن باتری جلوگیری کند.

مقاومت کربنی : 

مقاومت های کربنی معروف ترین  و پر استفاده ترین مقاومت ها از نوع مقاومت ثابت در برد های الکترونیکی هستند. این مقاومت ها همانطور که از اسمشان پیداست از جنس کربن هستند. دلیل پر استفاده بودن آن ها ارزان قیمت بودنشان است و اکثر آن ها از ترکیب کربن با خاک رس درست میشوند. روکش این مقاومت ها از سرامیک عایق ساخته میشود. از نقاط ضعف این مقاومت میتوان به نویزپذیری و نوسان مقاومت در دما بالای اشاره کرد. مقاومت های کربنی را با حروف اختصار CR  که مخفف همان Carbon Resistance هست در نقشه ها نمایش می دهند.

مقاومت فیلم فلزی : 

این نوع مقاومت ها که جزو مقاومت های ثابت محسوب می شوند مشابه مقاومت کربنی می باشند با این تفاوت که از تحمل بالای دما و نویزپذیری کمتر نسبت به مقاومت های کربنی برخوردار هستند. در این نوع مقاومت ها یک لایه فلزی نازک مثل اکسید روی یا کربن خالص یا نیکل بر روی یک لایه عایق سرامیکی نصب میشود. این نوع مقاومت ها برای برد هایی که بیشتر با امواج رادیویی با فرکانس بالا سر و کار دارند استفاده می شوند.

مقاومت ترمیستور :

آیا تا به حال برایتان سوال شده که چگونه وقتی دمای کامپیوتر شما از یک دمای مشخص بالاتر می رود و داغ میکند،ناگهان خاموش میشود ؟  پاسخ این است که در کامپیوترها از مقاومت های ترمیستور استفاده میشود.این مقاومت های متغیر حساس به دما هستند یعنی وقتی دمای محیط تغییر کند مقاومت آن نیز تغییر میکند. این مقاومت ها بیشتر در برد سیستم هایی که میزان گرما برایشان مهم است،استفاده میشود و جنبه محافظتی دارد. به طور کلی دو نوع ترمیستور منفی و مثبت وجود دارد که مقاومت ترمیستورهای منفی با افزایش دما کم و مقاومت ترمیستورهای مثبت با افزایش دما زیاد میشود. حروف اختصاری این مقاومت NTC (ترمیستور منفی) Negative Temperature Coefficient  و PTC (ترمیستور مثبت) Positive Temperature Coefficient  می باشد.

مقاومت وریستور : 

تنها مقاومتی که از قانون اهم پیروی نمیکند،مقاومت وریستور است و معروف به مقاومت سرکوب گر است. این لقب به این خاطر است که این مقاومت حساس به ولتاژ است و با بالا رفتن ولتاژ مقاومت آن هم زیاد میشود وریستورها را با حروف اختصاری VDR  که مخفف Voltage Dependent Resistor به معنی مقاومت وابسته به ولتاژ است نشان میدهند. این مقاومت بیشتر در مدار هایی که میزان ولتاژ حساسیت بالایی دارد،استفاده می شود.

مقاومت پتانسیومتر یا ولوم : 

از پرکاربرد ترین مقاومت های متغیر، پتانسیومترها هستند. این مقاومت ها قابلیت تنظیم دستی مقدار را دارند.وقتی شما پیچ آن را بچرخانید مقاومت آن کم یا زیاد میشود، در اکثر لوازم برقی که قابل تنظیم قدرت یا سرعت هستند و دکمه ولوم دارند از پتانسیومتر استفاده شده است. مثل ولوم ضبط یا دکمه تنظیم نور چراغ مطالعه و... پتانسیومتر ها علاوه بر مقاومت متغیر دارای یک مقاومت ثابت هم هستند که مقاومت حداکثر نام دارد. پتانسیومترها دارای سه پایه می باشند که پای وسط پایه VCC و یک پایه چپ و راست پایه GND می باشند.مکانیزم پتانسیومترها به این صورت است که وقتی ولوم را می چرخانیم مقاومت پایه چپ کم میشود مقاومت پایه راست زیاد میشود و برعکس.(مجموع پایه راست و وسط با پایه چپ وسط برابر مقاومت ثابت پتانسیومتر میباشد)

مقاومت ال دی ار (LDR) :

این مقاومت متغیر مقاومت حساس به نور میباشند که وقتی نور محیط کم یا زیاد شود میزان مقاومت آن هم کم و زیاد میشود. این مقاومت در اکثر سنسورهای فتوسل که در ساختمان ها و چراغ های شهری وجود دارد ،استفاده می شود. ال دی ار (LDR) مخفف Light Dependent Resistor به معنی مقاومت حساس به نور است. مکانیزم این مقاومت به این صورت است که با زیاد شدن نور مقاومت آن کم می شود و در محیط تاریک مقاومت آن زیاد است. نکته جالب این است که در اکثر مسابقات ربات های نوریاب این مقاومت ها نقش بسیار حیاطی دارند.

مقاومت SMD :

این مقاومت جزو دسته ی مقاومت های ثابت می باشد. این مقاومت به دلیل کوچک بودن و دوام بالا شهرت دارد و به دلیل جای کمی که اشغال میکنند در اکثر برد های الکترونیکی کوچک و دستگاه های هوشمند که سبک SMT (Surface-mount technology) هستند و قطعات زیادی در مدار وجود دارد از این نوع مقاومت استفاده می شود. مقاومت SMD که مخفف surface-mount device می باشد به معنی دستگاه نصب سطحی است، میتوان گفت این مقاومت نسل جدید مقاومت های کربنی هستند.

مقاومت MDR :

این مقاومت ها هم جزو مقاومت های متغییر هستند. این قطعات حساس به میدان مغناطیسی هستند که با شدت میدان مغناطیسی رابطه ی مستقیم دارند، یعنی هرچه میدان مغناطیسی شدت و قدرتش بیشتر شود مقاومت MDR هم زیاد میشود. این قطعه بیشتر در دستگاه ها و سنسورهای تشخیص میدان مغناطیس استفاده میشود، MDR مخفف Magnetic Dependent Resistor می باشد که معنی آن مقاومت حساس به مغناطیس می باشد. منظور از حساس به میدان مغانطیس چیست؟ برای مثال در سنسور دزدگیر لباس این قطعه به کار رفته که لباس های فروشگاه به یک قطعه آهنربایی متصل میشوند و زمانی که از جلوی سنسور رد شوید این قطعه میدان مغناطیسی آهنربا را شناسایی می کند و باعث بوق زدن میشود.

جمع بندی

در کل مقاومت ها با این که خودمان احساس نمی کنیم اما در زندگی ما نقش بسیار پر رنگی دارند. چون همان طور که گفتیم در تمام برد های الکترونیکی مقاومت وجود دارند ، مخصوصا مقاومت های متغیر که در سنسور ها به کار میروند. به جرات میتوان گفت که برد ها بدون مقاومت ها وجود نخواهند داشت. مقاومت ها حکم فرمان را برایمان دارند که ما میتوانیم به وسیله ی آن جریان را کنترل کنیم یا با به وجود آوردن اختلاف ولتاژ از آنها استفاده کنیم. (مثال ربات های مسیریاب آنالوگ) البته شاید امروز که صنعت مدیون مقاومت هاست در آینده یک قطعه ی جدید اختراع شود که قدرت و دقت بیشتر از مقاومت داشته باشند.